Weksel in blanco

Weksel in blanco może być nieważny, jeżeli nie zawiera jednego z elementów wymaganych prawem wekslowym (art. 101 prawa wekslowego). W praktyce ze)jednak weksle nieważne nie zdarzają się zbyt często. Dlatego też osoba broniąca się przed roszczeniami z weksla in blanco powinna raczej skupić się na stawianiu odpowiednich zarzutów opartych albo na stosunku prawnym z remitentem weksla (np. błędna suma wekslowa, przedawnienie roszczenia) albo z jego następcami prawnymi (nabycie weksla w złej wierze). Niezwykle istotne jest zbadanie porozumienia wekslowego i odpowiedź na pytanie czy weksel został uzupełniony zgodnie z deklaracją wekslową.

Weksel in blanco jest ważny tak długo, jak długo istnieje stosunek prawny, który zabezpiecza, a roszczenia z tego stosunku nie są przedawnione. Nie ma jednego twardego terminu ważności takiego weksla.

Zawsze zalecam dużą ostrożność przy wystawianiu weksla in blanco. W mojej ocenie powinno się zadbać o to, aby weksel zawierał klauzulę zakazującą przenoszenia go poprzez indos (tzw. klauzula nie na zlecenie). Dzięki temu można uniknąć wielu przykrych „niespodzianek”. Dobrą praktyką jest także wskazanie na odwrocie weksla, że jest to weksel kaucyjny, czy też gwarancyjny, czyli taki, który zabezpiecza jakąś inną umowę.

W teorii nie jest to wymagane, ale z powodów pragmatycznych oraz ułatwienia późniejszego dowodzenia w sądzie, że dany weksel jest właśnie wekslem danym na zabezpieczenie konkretnego stosunku prawnego warto wskazać datę wystawienia. Może ona mieć wpływ na ważność zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, od tej daty mogą też liczyć się terminy na uchylenie się od skutków wystawienia weksla pod wpływem wad oświadczeń woli (np. podstępu remitenta).

Każde wręczenie weksla in blanco drugiej osobie wiąże się zwykle z jakimś rodzajem porozumienia co do wypełnienia oraz wykorzystania weksla przez remitenta. Deklaracja wekslowa jest zwyczajową pisemną formą takiego porozumienia. Brak takiej deklaracji nie czyni weksla nieważnym. Z punktu widzenia interesów wystawcy zawsze zalecam wręczanie weksli tylko wraz z deklaracją wekslową.

Gdy sprawa z tytułu weksla in blanco ląduje w sądzie musisz podjąć odpowiednią obronę. Niestety wielokrotnie widziałem, jak nawet „profesjonalni” prawnicy nie wiedzieli jakie zarzuty podnieść w związku z wekslem in blanco. Szczególnie rażące było to w sytuacjach, gdy weksel został indosowany. W takiej sytuacji należało przede wszystkim podnosić zarzuty wynikające z art. 10 Prawa wekslowego, tj. dotyczące nabycia weksla w złej wierze lub w warunkach rażącego niedbalstwa.

Indos weksla odrywa weksel od stosunku podstawowego, a więc tego, który weksel miał zabezpieczać. Dlatego właśnie w procesie sądowym nie możemy powoływać się wobec nabywcy weksla, że weksel został uzupełniony w sposób niezgodny z deklaracją wekslową. Musimy najpierw udowodnić, że przy nabyciu weksla doszło do działania nabywcy w złej wierze lub, że nabywca dopuścił się rażącego niedbalstwa. Te dwie okoliczności są kluczowe dla należytego poprowadzenia obrony dłużnika przed roszczeniami wekslowymi w przypadku indosu weksla.